Γράφει ο Τάκης Θεοδωρόπουλος

Η μετάφραση κρύβει πολλές παγίδες. Ο όρος multicultural society αποδίδεται ελληνιστί ως πολυπολιτισμική κοινωνία. Μόνον που δεν είναι ακριβώς το ίδιο. Για την ακρίβεια, δεν είναι καθόλου το ίδιο. Πάρτε την Ευρώπη, για παράδειγμα.

Την αποτελούν πολλές «κουλτούρες». Τη σιχαίνομαι τη λέξη, όμως η «καλλιέργεια», που είναι η πιο πειστική της απόδοση στη γλώσσα μας, δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την περίπτωση. Ας αρκεστούμε, λοιπόν, στην άκαμπτη και κακόηχη «κουλτούρα». Η «κουλτούρα» του Αγγλου είναι διαφορετική απ’ αυτήν του Γάλλου, που με τη σειρά της είναι διαφορετική απ’ αυτήν του Ελληνα ή του Φινλανδού. Απ’ τη γαστρονομία έως τη γλώσσα και τον τρόπο που αντιμετωπίζουν το παρελθόν τους. Πλην όμως, όλες αυτές οι διαφορετικές «κουλτούρες» ανήκουν στον ίδιο πολιτισμό, τον ευρωπαϊκό. Αυτό συνεπάγεται την αποδοχή ορισμένων αξιών που είναι ισχυρότερες από τις εκάστοτε κουλτούρες. Τα ατομικά δικαιώματα, η ανεξιθρησκία, το κράτος δικαίου και η δημοκρατία, ο σεβασμός στην ελευθερία της έκφρασης και της καλλιτεχνικής δημιουργίας δεν είναι ζητήματα «κουλτούρας». Είναι ζητήματα που διακρίνουν τον ευρωπαϊκό, κατά συνέπεια τον δυτικό, πολιτισμό από όλους τους υπόλοιπους πολιτισμούς.

Εδώ προκύπτει το εξής μπέρδεμα. Οταν η Ευρώπη χρησιμοποιεί τον όρο multicultural, δεν αναφέρεται στη σύνθεση που προκύπτει από τη συνύπαρξη διαφορετικών «κουλτούρων» – τι υπέροχη λέξη. Αναφέρεται στην επιθυμητή σύνθεση διαφορετικών πολιτισμών. Και για να ακριβολογούμε, δύο πολιτισμών, διότι το ζητούμενο δεν είναι οι Κινέζοι ή οι Ινδοί. Το ζητούμενο είναι οι πολίτες των αραβικών ή των αφρικανικών χωρών, κυρίως όσοι απ’ αυτούς αυτοπροσδιορίζονται ως μουσουλμάνοι. Δεν ισχυρίζομαι πως όλοι οι μουσουλμάνοι είναι ισλαμιστές. Αλίμονο. Απλώς ο πολιτισμός τους προσκρούει σε ορισμένες από τις βασικές αξίες του δικού μας πολιτισμού. Απ’ την ανεξιθρησκία έως την πολυγαμία, τα δικαιώματα της γυναίκας και τη δημοκρατία. Το ιερό τους βιβλίο, το Κοράνι, νομοθετεί ακόμη και για ζητήματα που στις δημοκρατίες είναι αρμόδια τα κοινοβούλια. Στον πολιτισμό τους η ανεξιθρησκία είναι αμάρτημα.

Η Ευρώπη πρώτη αναγνώρισε την ύπαρξη και την αξία πολιτισμών εκτός των δικών της συνόρων. Και επειδή η ίδια το αναγνωρίζει, πιστεύει ότι μπορεί να εκπαιδεύσει και τους άλλους πολιτισμούς στη δική της πίστη, την πίστη του Διαφωτισμού. Στην πρώτη περίοδο επιθετικά, με την αποικιοκρατία, στη δεύτερη με τη θεωρία της multicultural κοινωνίας.

Στην πραγματικότητα, το ιστορικό φαινόμενο που ζούμε σήμερα δεν είναι η πολυπολιτισμική κοινωνία. Είναι η προσπάθεια δημιουργίας μιας κοινωνίας από τη σύνθεση δύο πολιτισμών, μιας κοινωνίας με δύο πολιτισμικούς πόλους, μιας διπολικής κοινωνίας. Για τον νησιώτη της δεκαετίας του ’60 η ημίγυμνη τουρίστρια στην αμμουδιά ήταν κάτι σαν πολιτισμικό σοκ. Στην πραγματικότητα, όμως, το σοκ δεν ήταν πολιτισμικό. Ηταν ασυμφωνία ηθών που ξεπεράστηκε όταν ο νησιώτης κατάλαβε ότι και εκείνη και αυτός συμμετέχουν σε έναν πολιτισμό που ανέχεται και το ημίγυμνο και το γυμνό. Το φυλάει δε ως κόρην οφθαλμού στα μουσεία του.

Αφήνω κατά μέρος την ανθρωπιστική πλευρά του προσφυγικού-μεταναστευτικού ζητήματος. Ξέρω ότι οι καλοθελητές θα μου πουν πως αυτό είναι το επείγον και όλα τα υπόλοιπα έπονται. Δεν έχω αντίρρηση πως είναι επείγον, εξίσου επείγοντα όμως είναι και όλα τα υπόλοιπα που έπονται. Κατ’ αρχάς δεν μπορούμε να αγνοήσουμε τη βιαιότητα του φαινομένου. Ανθρωποι αναγκάζονται να έρθουν στην Ελλάδα και οι Ελληνες αναγκάζονται να τους δεχθούν. Φτάνοντας εδώ, αισθάνονται εγκλωβισμένοι. Γι’ αυτούς η Ευρώπη είναι η Γη της Επαγγελίας, όμως αυτό που συναντούν εδώ πόρρω απέχει από την υπόσχεση. Φτάνουν σε μια χώρα καταπονημένη, η οποία προσπαθεί να διαχειρισθεί την απαισιοδοξία της και να κερδίσει κάποια αισιοδοξία. Και δεν υπολογίζω τους ισλαμιστές που κρύβονται ανάμεσα στη δυστυχία τους για να χτυπήσουν όπου και όταν πάρουν την εντολή και την κατάλληλη ποσότητα των Captagon.

Ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας και την «πολυπολιτισμική» ηθικολογία που προσπαθεί να μας καθησυχάσει με διάφορες αερολογίες περί ένταξης. Μια σχέση που ξεκινά με τη βία του καταναγκασμού δεν μπορεί να τον ξεπεράσει. Οι αριθμοί τρομάζουν. Η ελληνική κοινωνία, η οποία δεν διακρίνεται για την ψυχική της υγεία ούτως ή άλλως, μπορεί να μην γίνει πολυπολιτισμική, όμως είναι πολύ πιθανόν να καταντήσει διπολική. Δεδομένης της κρατικής μας οργάνωσης, δεν απαιτείται οργανωμένο σχέδιο για να επιτευχθεί ο διπολισμός. Φτάνει να αφήσουμε την πολιτεία να λειτουργήσει όπως αυτή ξέρει να λειτουργεί.

Έντυπη έκδοση Καθημερινής https://www.kathimerini.gr/1049019/opinion/epikairothta/politikh/polypolitismikh-h-dipolikh-koinwnia

Author: Το Βήμα της Αιγιάλειας

Ανεξάρτητη eφημεριδα άποψης.