Γράφει ο Βασίλειος Γρηγ. Παπαδάκης

«Η λογική είναι η βάση για να κερδίσεις μία αντιπαράθεση. Οι λογικές πλάνες υπονομεύουν την επιχειρηματολογία και την αντιπαράθεση». Άρθρο Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου, Εστία 18 Ιουνίου, 2019.

Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη (384-322 π.Χ.) η λογική εξετάζει τους κανόνες και αρχές που διέπουν την ορθή σκέψη και την αναζήτηση της γνώσης και της αλήθειας. Η Αριστοτελική λογική θεμελίωσε τη Χριστιανική σκέψη. Εξακολουθεί ακόμα και σήμερα να αποτελεί τον κορμό της τυπικής λογικής η οποία ενδιαφέρεται για την ουσιαστική αλήθεια και την ορθότητα των συλλογισμών.

 Εκτός της τυπικής έχουμε και τη διαλεκτική – οντολογική λογική, η οποία ερμηνεύει τα φαινόμενα σύμφωνα με τις αρχές της διάνοιας (θέση- αντίθεση- σύνθεση) θεωρώντας ότι αυτές συμπίπτουν με τις αρχές της πραγματικότητας. Τέλος η συμβολική λογική επιχειρεί να ταξινομήσει τους λογικούς κανόνες με αξιωματικό τρόπο και απόλυτη ακρίβεια. Τους ανάγει σε αφηρημένη μορφή χωρίς αναφορές σε συγκεκριμένες περιπτώσεις.  Διακρίνεται για το φορμαλισμό (λατινικό φόρμα = μορφή, εξωτερικό σχήμα).

«Όποιος με τη λογική  εξετάζει όλα τα πράγματα, πετάει το κακό και κρατάει το καλό» Φιλήμων (365 π.Χ.) ποιητής.
«Η Ευρώπη είναι πατρίδα των λογικών όντων. Αυτό το γνώρισμα  το κληρονόμησε από την αρχαία ελληνική σκέψη», Φρήντριχ Χέγκελ, (1770-1831), Γερμανός φιλόσοφος, έργο: «Επιστήμη και Λογική».

Ο Πλάτων (427-347 π.Χ.) διατύπωσε τα τρία σημεία της  ανθρώπινης ψυχής:  Λογιστικό, Θυμοειδές, Επιθυμητικό. Στο λογιστικό εδράζονται οι γνωστικές λειτουργίες, ο ορθός λόγος, η λογική. Στο θυμοειδές τα συναισθήματα. Στο επιθυμητικό οι επιθυμίες.

Ο Αριστοτέλης  αναφέρεται στα σοφίσματα τα οποία, κατά παράβαση των λογικών κανόνων,  περιέχουν λέξεις με διφορούμενη σημασία, Σοφίσματα «παρά την λέξιν». Οι σοφιστές  (αγγλιστί fallacious reasoners), παρουσίαζαν το ψέμα ως αλήθεια και την αλήθεια ως ψέμα. Δίδασκαν τη ρητορική σε  πλούσιους γόνους οι οποίοι θ’ ασχολούντο με την πολιτική. Το σόφισμα είναι ένας εσφαλμένος συλλογισμός που γίνεται σκόπιμα άλλοτε για παραπλάνηση και άλλοτε για επίδειξη νοητικής ευστροφίας. Ο Πλάτων  επέκρινε τους σοφιστές γιατί δεν ενδιαφέρονταν για την αλήθεια αλλά για τον εντυπωσιασμό. Συμβούλευε: «Ακολουθείτε την οδό της λογικής».

Τα σοφίσματα χρησιμοποιούνται και σήμερα από τους φενακιστές πολιτικούς προκειμένου να κάνουν τους λόγους αληθοφανείς, να πείσουν τους εκλέκτορες και να πετύχουν πολιτικά οφέλη. Εύκολη λεία είναι οι ευαπάτητοι, ανώριμοι και πολιτικά απαίδευτοι πολίτες τους οποίους συνειδητά καταδολιεύουν και εξαπατούν.

Η πλάνη είναι η λανθασμένη κρίση, γνώμη, αντίληψη, η πίστη σε κάτι ψευδές. Συνώνυμα: (εκτροπή, απάτη, δόλος, πανουργία). Αντώνυμα: (τιμιότητα, ειλικρίνεια). Διακρίνεται σε συστηματική όταν ακολουθεί την ίδια εσφαλμένη κατεύθυνση (ΣΥΡΙΖΑ) και σε τυχαία όταν είναι συμπωματική, περιστασιακή. Η τυχαία πλάνη είναι συνηθέστερη στην καθημερινή ζωή.

Στην αρχαιότητα η συστηματική πλάνη συναντάται στο χώρο της επιστήμης (σχήμα γης, ηλιοκεντρικό σύστημα) και στο χώρο της φιλοσοφίας σε σχέση με την κατάκτηση της γνώσης. Αν δηλαδή η γνώση κατακτάται με τις αισθήσεις, που για ορισμένους φιλοσόφους εξαπατούν τον άνθρωπο, η με την καθαρή νόηση.

Η πλάνη εμφανίζεται στη «Θεογονία» του αρχαίου ποιητή Ησίοδου (8ος αιών π.Χ.) ως κόρη της Νύχτας, επειδή μπορεί μέσα στο σκοτάδι να εξαπατά τον άνθρωπο. Αποτελεί παράβαση των κανόνων της έντιμης ζωής. Διαστρεβλώνει την αλήθεια και στηρίζεται στο ψέμα: «Είμαι ψεύτης, όχι κλέφτης», διατυμπάνιζε ο προπομπός του χάους, ο υπό εξέλαση πρωθυπουργός.

Χαρακτηριστικά ο Άγγλος φιλόσοφος Φράνσις Μπέικον (1561-1626), έγραφε «Σκοπός της επιστήμης είναι η απαλλαγή του ανθρώπου από τις πολλαπλές πλάνες και προκαταλήψεις».

Με νομικούς όρους, μόνη η άγνοια του αξιόποινου δεν αρκεί για να αποκλείσει τον καταλογισμό. Η πράξη όμως δεν καταλογίζεται στον δράστη αν αυτός πίστεψε, λόγω  πλάνης, ότι είχε δικαίωμα να τελέσει την πράξη και η πλάνη του αυτή ήταν σύγγνωστη. (Άρθρο 39, Π.Κ.). Στην πραγματικά πλάνη η πράξη δεν καταλογίζεται στον δράστη αν αυτός κατά το χρόνο τέλεσης της πράξης αγνοεί τα περιστατικά που τη συνιστούν (Αρθρ. 30 Π.Κ.),

Η τετραετής βουλευτεία με πρωθυπουργό τον αμαρτητικό αριστερό μετετράπη σε «τρανσμπόρντο» από ντιλετάντες βουληφόρους και εψιμυθιωμένες βουλεύτριες. Η πλάνη έγινε το δόγμα του σκαπανέως της πισωδρόμησης. Η ελληνική κοινωνία από καταναλωτική μετετράπη σε κοινωνία σπάνης κατά τα σοβιετικά πρότυπα. Η μεσαία τάξη διελύθη εις τα εξ ων σύγκειται. Πλανάται πλάνην οικτράν αν εξακολουθεί να ονειρεύεται εξουσία.

Στις εκλογές της 7ης Ιουλίου 2019, καλούνται οι ψηφοφόροι να επιλέξουν μεταξύ της ορθοφροσύνης, γνώσης, αλήθειας, λογικής και του κόμματος της πλάνης, απάτης, εκτροπής. Το δις εξαμαρτείν ουκ ανδρός σοφού.

Επιμύθειο: «Ο γραμμάτων άπειρος ου βλέπει βλέπων» Μένανδρος (342-290 π.Χ.)  αθηναίος κωμοδοποιός.

Βασίλειος Γρηγ. Παπαδάκης
Δημοσιογράφος
Επίτιμο μέλος Ενώσεως Ευρωπαίων Δημοσιογράφων

Author: Το Βήμα της Αιγιάλειας

Ανεξάρτητη eφημεριδα άποψης.