Του Στέλιου Ορφανάκη*

Είναι ιστορικά γνωστό ότι όπου υπάρχουν πολλά λεφτά, προσελκύονται άνθρωποι αμφιβόλου χαρακτήρα, με ελαστικές συνειδήσεις. Αν μάλιστα η εποπτεία δεν είναι ικανοποιητική, ο πειρασμός να χρησιμοποιηθούν αθέμιτα μέσα πλουτισμού, είναι μεγάλος. Στις 12/11/2017 ξεκινά η Παγκόσμια Εβδομάδα Ευαισθητοποίησης κατά της Απάτης (International Fraud Awareness Week). Μια απάτη που φθάνει σε Παγκόσμιο επίπεδο τα 3,7 τρις δολάρια Η.Π.Α το χρόνο. Μάλιστα για πρώτη φορά στην Ελλάδα συνδιοργανώνεται στις 13/11 από το Σώμα Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών  (Σ.Ο.Ε.Λ) και το Ελληνικό Ινστιτούτο κατά της Απάτης (Hellenic  Association of Certified Fraud Examiners) στην Αθήνα, ημερίδα με θέμα: “ Financial Statements + Fraud “ ( Η Απάτη στις Οικονομικές Καταστάσεις).

Ο σύγχρονος κόσμος έχει συγκλονισθεί από πολλές μεγάλες οικονομικές απάτες και μάλιστα πολλές από αυτές έχουν αποτελέσει και έμπνευση για να γυριστούν κινηματογραφικές ταινίες. Η πιο χρονικά κοντινή και γνωστή ταινία που μου έρχεται στο μυαλό είναι: «The Wolf of Wall Street ». Στην ταινία περιγράφεται μια τυπική ιστορία χρηματιστηριακής απάτης όπου ο ήρωας Jordan Belfort, στα τέλη της δεκαετίας του 1980 ιδρύει μια χρηματιστηριακή εταιρεία, τη Stratton Oakmont, η οποία εξειδικευόταν σε εξωχρηματιστηριακές συναλλαγές γνωστές ως OTC (Over the Counter), δηλαδή συναλλαγές που γίνονται απευθείας μεταξύ δύο μερών, κάτι σαν χέρι με χέρι στην Ελλάδα θα λέγαμε και χωρίς να υπάρχει έλεγχος των συναλλαγών από μια άλλη έμπιστη οντότητα κρατική ή ιδιωτική. Συνήθως σε τέτοιες αγορές “διαπραγματεύονται” τα λεγόμενα penny stocks, δηλαδή μετοχές μικρής / χαμηλής κεφαλαιοποίησης και πολύ μικρής ονομαστικής αξίας, συνήθως μικρότερης του 1€ ή 1$.  Η εταιρεία άρχισε να εξαπατάει τους επενδυτές μέσω της πώλησης μετοχών σε φουσκωμένες τιμές..

Ο Jordan Belfort κατά τη διάρκεια της καριέρας του ως χρηματιστής, είχε αναπτύξει ένα τρόπο ζωής που εκτός από προκλητική χλιδή, περιελάβανε και συστηματική χρήση ναρκωτικών, προκαλώντας του σοβαρό εθισμό. Η εταιρία έκλεισε τελικά με τη σύλληψή του το 1998.

Δέκα χρόνια αργότερα και στα τέλη του 2008 αποκαλύφθηκε η μεγαλύτερη οικονομική απάτη στις Η.Π.Α μεγέθους περίπου 65 δισεκατομμυρίων δολαρίων με την πραγματική ζημιά στα 17.5 δισεκατομμύρια δολάρια σε όρους καθαρού επενδυμένου ποσού. Ως ιθύνων νους της απάτης συνελήφθη στις 10 Δεκεμβρίου του 2008 ο Bernard Madoff (Μπέρναρντ Μάντοφ) ο οποίος από το 1960 είχε συστήσει την επενδυτική εταιρεία Bernard L. Madoff Investment Securities LLC. Στον συλληφθέντα αποδόθηκαν κατηγορίες κακουργηματικού χαρακτήρα όπως πλαστογράφηση τίτλων, ξέπλυμα βρώμικου χρήματος, κλοπή και καταδικάσθηκε σε 150 χρόνια φυλάκισης. Τα θύματα του Μάντοφ ήταν η αφρόκρεμα της αμερικανικής οικονομίας.

Η οικονομική απάτη του Bernard Madoff αποκαλύφθηκε εξαιτίας ενός ελληνικής καταγωγής Πιστοποιημένου Οικονομικού Αναλυτή (Chartered Financial Analyst) και Πιστοποιημένου Ελεγκτή για την Απάτη (Certified Fraud Examiner) του Harry Markopolos.

Κι αν στον Bernard Madoff ο κόσμος που τον εμπιστεύθηκε αναζητούσε αποδόσεις και τελικά εξαπατήθηκε, σήμερα στην Ελλάδα τα δυσβάσταχτα φορολογικά μέτρα που επιβάλλονται τα τελευταία οκτώ χρόνια, τόσο σε φυσικά πρόσωπα, όσο και σε επιχειρήσεις, έχουν οδηγήσει σε αθρόες εξόδους επαγγελματιών και εταιρειών σε χώρες των Βαλκανίων με ευνοϊκότερο φορολογικό καθεστώς ώστε να έχουν καλύτερη απόδοση στα κέρδη που παράγουν οι ίδιοι.

Οι εταιρείες που διατηρούν την έδρα τους στην Ελλάδα είτε αιτούνται την έξοδο τους από την χρηματιστηριακή αγορά, αν και υγιείς και συνήθως εις βάρος των μετόχων μειοψηφίας, είτε εξαντλούν κάθε περιθώριο ανταπόκρισης στις δανειακές υποχρεώσεις τους μέσω συνεχών παρατάσεων είτε προχωρούν σε συγχωνεύσεις με εταιρείες του ίδιου κλάδου με σκοπό ο ισχυρότερος να επιβληθεί στην αγορά με όρους εξαντλητικούς τόσο για τους συγχωνευόμενους όσο και για τους συναλλασσόμενους με τον επικρατούντα.

Εύλογα, γεννώνται πολλά ερωτήματα για κάποιον που έχει συμφέρον να παρακολουθεί την πορεία των ελληνικών εταιρειών από όποια θέση κι αν κατέχει (του επενδυτή, του τραπεζίτη, του καταναλωτή). Ερωτήματα όπως:

Ποιος θα εποπτεύει τις πρώην εισηγμένες εταιρείες τώρα που αποχωρούν από τη χρηματιστηριακή αγορά; Μήπως αποχωρούν για να μην εποπτεύονται;
Πως είναι δυνατό οι οικονομικές καταστάσεις των περισσότερων εισηγμένων εταιρειών να φέρουν τη σύμφωνη γνώμη των Ελεγκτών τους, σε ένα τόσο δύσκολο και απαιτητικό οικονομικά και φορολογικά περιβάλλον;

Είναι δυνατό να μη φοροδιαφεύγουν οι μικρομεσαίες αλλά και οι μεγαλύτερες ελληνικές εταιρείες, εφόσον ήδη παρατηρείται αυτό σε επίπεδο φυσικών προσώπων και ατομικών επιχειρήσεων;
Τα διαρκώς αναδυόμενα διεθνή οικονομικά σκάνδαλα μεγάλων πολυεθνικών επιχειρήσεων που σχετίζονται με φαινόμενα απάτης στις οικονομικές τους καταστάσεις θα πρέπει να μας προβληματίζουν, καθότι σχετίζονται με  ελλείψεις στις δικλείδες ασφαλείας του εσωτερικού τους ελέγχου, σε αδυναμία ή αβλεψία του εξωτερικού ελέγχου αλλά και σε νομικά και φορολογικά κενά του εκάστοτε πολιτειακού πλαισίου που τις περιβάλλει.

Είναι άραγε η οικονομική απάτη φαινόμενο που αφορά μόνο τους άλλους; Η Ελλάδα της κρίσης εξαιρείται; Κατά τη γνώμη μου όχι.  Αυτό φαίνεται και  από μία σειρά μέτρων, προϋποθέσεων και περιορισμών που τίθενται στο επάγγελμα των ορκωτών ελεγκτών λογιστών και το περιεχόμενο της έκθεσής τους προς τις δημοσίου ενδιαφέροντος επιχειρήσεις .

Γενικότερα, η οικονομική απάτη έχει πολλές μορφές και κίνητρα και φέρουν ευθύνη καταρχήν οι διοικήσεις των Εταιρειών (ιδιωτικού και δημοσίου τομέα) αλλά και οι Ελεγκτές και θα πρέπει να ενημερωθούν αμφότεροι όπως και οι επενδυτές και οι εποπτικές αρχές για τα ζητήματα των ευθυνών αλλά και των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων κατά περίπτωση. Κατά τη γνώμη μου η αφύπνιση όλων και η λήψη αποτρεπτικών μέτρων είναι μονόδρομος ενώ ήδη υπάρχουν τα εργαλεία και οι μέθοδοι για την αποτροπή της απάτης καθώς και το κανονιστικό πλαίσιο για τις ευθύνες των Ελεγκτών και των Διοικήσεων, τα δικαιώματα των επενδυτών και των χρηστών των οικονομικών καταστάσεων  και το ρόλο των Εποπτικών Αρχών.

* Ο κ. Στέλιος Ορφανάκης είναι Καθηγητής (M.Sc) Φυσικών και Θετικών Επιστημών στη Δημόσια Εκπαίδευση, έχει εξειδικευθεί στην Τραπεζική Διοίκηση και σε Παράγωγα Προϊόντα, έχει εργαστεί και ως Επενδυτικός Σύμβουλος στην Ιδιωτική Τραπεζική (Alpha Private Bank – Όμιλος ALPHA BANK). Από τον Ιανουάριο του 2017 είναι πολιτικό στέλεχος της Νέας Δημοκρατίας μέσω της διαδικασίας αξιολόγησης του Μητρώου Πολιτικών Στελεχών.

Liberal

Author: Το Βήμα της Αιγιάλειας

Ανεξάρτητη eφημεριδα άποψης.