Του Στέλιου Ορφανάκη
Η Γη είναι συνηθισμένη σε μακρές περιόδους ψύχους, τις γνωστές εποχές των παγετώνων. Ο τελευταίος παγετώνας πριν 115.000 χρόνια κάλυψε όλη τη Γη από πάγο, με τη θερμοκρασία στην επιφάνειά της να είναι περίπου-50οC. Κάθε παγετώνας είχε διάρκεια από εκατομμύρια χρόνια έως και δεκάδες χιλιάδες χρόνια και πάντα το αποτέλεσμα ήταν το ίδιο, εξαφανίζονταν σχεδόν όλοι οι ζωντανοί μικροοργανισμοί που ζούσαν τότε και ήταν σε μέγεθος βακτηρίων.
Τους τελευταίους μήνες δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι το μόνο, που συνεχίζει να κινείται ακόμη στον ρυθμό που είχε και πριν, είναι η Γη. Ό,τι βρίσκεται όμως πάνω στη Γη έχει σταματήσει να κινείται ή έχει αλλάξει δραματικά τον ρυθμό του προς την αργή κίνηση. Από Ανατολή έως Δύση δεν κινείται σχεδόν τίποτα. Έχουν παγώσει όλα.
Η αιτία είναι εξάπλωση του CoViD-19. Η φύση του ιού και κυρίως η επιλογή του τρόπου αντιμετώπισής του από τις κυβερνήσεις ανά τον κόσμο οδήγησε στο πάγωμα του μεγαλύτερου μέρους των οικονομικών δραστηριοτήτων στον πλανήτη.
Το πάγωμα των περισσοτέρων οικονομικών δραστηριοτήτων, με εξαίρεση τους τομείς τροφίμων, αγαθών πρώτης ανάγκης και (συγκεκριμένων) ιατρικών εφοδίων, έχει σπάσει την εφοδιαστική αλυσίδα στο σύνολο σχεδόν της παγκόσμιας οικονομίας, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά προϊόντα τεχνολογίας, ένδυσης, ιατρικών μηχανημάτων, πρώτων υλών και φαρμάκων. Αυτό με τη σειρά του έχει οδηγήσει στο πάγωμα των χρηματοροών. Έχει παγώσει η παγκόσμια οικονομία.
Είμαστε μάρτυρες του πρώτου οικονομικού παγετώνα που χτύπησε τον πλανήτη μας. Και μπορεί στους φυσικούς παγετώνες να απαιτούνται χιλιάδες χρόνια για να σχηματιστούν οι τεράστιοι όγκοι χιονιού, στην παγκοσμιοποιημένη οικονομία όμως ο χρόνος τρέχει αλλιώς. Κάθε μέρα που περνά με τις χρηματοροές παγωμένες, με την οικονομία να μη λειτουργεί, προσθέτει και μερικά μέτρα χιόνι. Φανταστείτε τώρα το χιόνι που έχει μαζευτεί εδώ και μερικούς μήνες λόγω της Ασίας που κτυπήθηκε πρώτη και αυτό που θα μαζευτεί λόγω της επέλασης του οικονομικού παγετώνα σε Η.Π.Α και Ευρώπη.
Αυτή τη στιγμή ο παγετώνας καλύπτει περίπου 18 εκατομμύρια επιχειρήσεις και περίπου 129 εκατομμύρια νοικοκυριά μόνο στις ΗΠΑ. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση - ΕΕ ο παγετώνας έχει πέσει πάνω σε σχεδόν 5,5 εκατομμύρια επιχειρήσεις και περίπου 220 εκατομμύρια νοικοκυριά.
Ακόμη κι αν σε μερικούς μήνες λιώσουν τα χιόνια κανείς δεν είναι σε θέση να γνωρίζει πόσες από τις 23,5 εκατομμύρια επιχειρήσεις σε Η.Π.Α και ΕΕ θα μπορέσουν να ανοίξουν και σε πόσο διάστημα θα μπορέσουν να έχουν τζίρο που να καλύπτει τουλάχιστον τα λειτουργικά τους έξοδα, ώστε να μην κινδυνεύσουν να κλείσουν.
Φυσικά κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος για την οικονομική κατάσταση των 349 εκατομμυρίων νοικοκυριών και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού, λόγω της ανεργίας που θα προκύψει, αλλά και της μειωμένης διάθεσης για κατανάλωση εξαιτίας του αβέβαιου οικονομικού μέλλοντος που διαγράφεται.
Το μεγαλύτερο λοιπόν πρόβλημα μετά την έλευση του οικονομικού παγετώνα που έχει κτυπήσει τον πλανήτη μας είναι πόση οικονομία θα μπορέσει να ξεπαγώσει και να λειτουργήσει και με τι ρυθμό θα παράγει και θα καταναλώνει.
Οι κυριότερες κεντρικές τράπεζες του πλανήτη μας κινήθηκαν γρήγορα και σωστά ώστε να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα στις πιστωτικές αγορές ενώ και οι κυβερνήσεις στη συντριπτική τους πλειοψηφία κινήθηκαν επιθετικά με μέτρα στήριξης της οικονομίας. Ο σκοπός τους ήταν και είναι να πετύχουν, για όσο διάστημα ο Οικονομικός Παγετώνας καλύπτει τα πάντα, να διατηρήσουν ζωντανό ένα μέρος του Α.Ε.Π που θα παραγόταν υπό κανονικές συνθήκες θερμοκρασίας και παραγωγικότητας.
Σχεδόν 15 τρισεκατομμύρια δολάρια έχουν ανακοινωθεί ότι θα διοχετευτούν ενώ είναι σίγουρο ότι θα χρειαστούν κι άλλα, ίσως και άλλα τόσα. Κανείς δεν ξέρει ακόμη το τέλος, ιδιαίτερα αν λάβουμε υπόψη ότι ακόμη και πριν από την έκρηξη του CoViD-19 η παγκόσμια οικονομία αντιμετώπιζε την τριπλή πρόκληση της δημογραφίας, του χρέους και του αποπληθωρισμού.
Ταυτόχρονα έχουμε τους εργαζόμενους, τους καταναλωτές, αυτούς που στηρίζουν τη ζήτηση να βρίσκονται, σε σχέση με την προηγούμενη κρίση του 2008, με χαμηλότερο κατά μέσο όρο εισόδημα, περισσότερα χρέη και με περιουσιακά στοιχεία που θα χάσουν αρκετά την αξία τους λόγω του οικονομικού παγετώνα αλλά και λόγω της φούσκας που είχε έτσι κι αλλιώς δημιουργηθεί. Ακόμα δεν έχουμε δει την φούσκα να ξεφουσκώνει διότι η αγορά έχει παγώσει. Αν όλα πάνε καλά σε τρεις με τέσσερις μήνες θα αρχίσει το mark to market των περιουσιακών στοιχείων. Αλήθεια τι θα γίνει αν οι τιμές των ακινήτων στις Η.Π.Α χάσουν ένα 30% σε σχέση με τις τιμές τους μερικούς μήνες πριν; Η απάντηση είναι απλή θα ξεκινήσει μια χρηματοοικονομική κρίση τύπου 2008 με τους συμμετέχοντες να είναι πολύ περισσότερο μοχλευμένοι σε σχέση με το 2008.
Είναι ξεκάθαρο ότι ακόμη κι αν κερδηθεί το στοίχημα και ανοίξουν οι περισσότερες επιχειρήσεις την επόμενη μέρα που ο οικονομικός παγετώνας λιώσει, όλες οι οικονομίες θα είναι φτωχότερες, με υψηλότερα χρέη, με υψηλότερα δημοσιονομικά ελλείμματα στα περισσότερα κράτη, με επιχειρήσεις που θα έχουν κτυπημένους ισολογισμούς, με λιγότερους εργαζόμενους και με τους καταναλωτές σε ακόμη δυσχερέστερη θέση.
Στο καλύτερο σενάριο που είναι μία ανάκαμψη τύπου V, η ανάκαμψη δεν πρόκειται να έχει την ίδια ταχύτητα με την πτώση. Εκτός κι αν οι Κεντρικές Τράπεζες μαζί με τις κυβερνήσεις καταφέρουν να φέρουν τους καταναλωτές σε καλύτερο επίπεδο από ό,τι ήταν πριν τον οικονομικό παγετώνα ή καλύτερα πριν την οικονομική κρίση του 2008, κάτι που δεν φαίνεται να προδιαγράφεται από τα μέχρι τώρα μέτρα.
Σε κάθε περίπτωση οικονομικός παγετώνας μας κτύπησε και όχι μια μακροχρόνια γεωλογική περίοδος, όπως η εποχή του παγετώνα. Είναι στο χέρι μας να ανάψουμε το φυτίλι και να οδηγηθούμε σε ένα καλύτερο μέλλον, μέχρι να συναντηθούν οι απόγονοι μας με την επόμενη εποχή του γεωλογικού παγετώνα η οποία σύμφωνα με τους επιστήμονες απέχει χιλιάδες έτη ακόμη.
Μέχρι όμως να περάσει ο οικονομικός παγετώνας που μας βρήκε μια χρυσή συμβουλή για επιχειρήσεις, καταναλωτές και επενδυτές είναι "κρατήστε ρευστότητα" (Cash is king). Αφήστε να ξοδεύουν αυτοί που μπορούν να ξοδεύουν απεριόριστα και να δανείζονται σε βάθος χρόνου μεγαλύτερο από το μέσο όρο ηλικίας του ανθρώπου, δηλαδή αφήστε τις Κεντρικές Τράπεζες και τα Κράτη να ξεπαγώσουν τον παγετώνα. Εμείς οι υπόλοιποι, ας μείνουμε ασφαλείς, ας μείνουμε σπίτι, ας κρατήσουμε ρευστό (stay safe, stay home, stay in cash).
* Ο κ. Στέλιος Ορφανάκης έχει εργαστεί μεταξύ άλλων θέσεων ως Επενδυτικός Σύμβουλος στην Ιδιωτική Τραπεζική (Alpha Private Bank – Όμιλος ALPHA BANK) ενώ τώρα εργάζεται ως Καθηγητής (M.Sc) Φυσικών και Θετικών Επιστημών στη Δημόσια Εκπαίδευση. Είναι πτυχιούχος φυσικός με μεταπτυχιακές σπουδές, έχει εξειδικευθεί στην Τραπεζική Διοίκηση και σε Παράγωγα Προϊόντα.
www.capital.gr
BLOG COMMENTS POWERED BY DISQUS