Εκτύπωση
Άρθρα - Απόψεις
Εμφανίσεις: 137


Περιπλανώμενος: Φυλή στην Τουρκία μιλάει αρχαία ελληνικά

Από το  δημοσίευμα της βρετανικής εφημερίδας Independent προκύπτουν ομοιότητες με τα “ρωμεϊκα” που διαπιστώνει ότι μιλούσαν στην Παλαιομάνινα (Μάνη) το 1668  ο Τούρκος περιηγητής Εβλιγιά Τσελεμπή (Evliya Gelebi), αφού και τα ριμένικα της Ακαρνανίας είναι αρχαία ελληνικά και με πολλά γνωρίσματα που δεν υπάρχουν στη νεοελληνική γλώσσα

Του Δημήτρη Στεργίου

Φωτογραφία: Οι χωρικοί που μιλούν Ρωμέικα ζουν σε σύμπλεγμα χωριών κοντά στην Τραπεζούντα (φωτογραφία από το βίντεο του «The Romeyka Project»)

Στη βρετανική εφημερίδα Independent δημοσιεύθηκε ότι στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας, στην  Τουρκία, μία απομονωμένη κοινότητα μιλάει μέχρι και σήμερα τη διάλεκτο Romeyka (Ρωμέϊκα), που θυμίζει τα αρχαία ελληνικά. Οι γλωσσολόγοι διαπίστωσαν πως πρόκειται για ποικιλία από ποντιακά, με δομικές ομοιότητες ως προς την αρχαία ελληνική γλώσσα, οι οποίες όμως δεν παρατηρούνται στα νέα ελληνικά.



Η κοινότητα των 5.000 ατόμων ζη σε σύμπλεγμα χωριών κοντά στην Τραπεζούντα, όπου κάποτε βρισκόταν η περιοχή του αρχαίου Πόντου, η οποία ήταν μια ελληνική αποικία,  όπου, όπως είναι γνωστό από την ελληνική μυθολογία, ο Ιάσωνας και οι Αργοναύτες, σύμφωνα με τον μύθο, επισκέφθηκαν κατά τη διάρκεια του επικού ταξιδιού τους από τη Θεσσαλία για την ανεύρεση του Χρυσόμαλλου Δέρατος στην Κολχίδα (τη σημερινή Γεωργία).

Η κοντινότερη στα αρχαία ελληνικά

Όπως αναφέρεται στο δημοσίευμα αυτό, στην κοινότητα αυτή οι άνθρωποι μιλούν τα «Ρωμέϊκα», διάλεκτο που οι γλωσσολόγοι πιστεύουν ότι είναι η κοντινότερη ζωντανή γλώσσα στα αρχαία ελληνικά, η οποία μπορεί να παραπέμπει  έντονα στη γλώσσα του Σωκράτη και του Πλάτωνα και όπως αυτή εξελίχθηκε.

Η Δρ. Ιωάννα Σιταρίδου, λέκτορας στο Πανεπιστήμιο του Cambridge, σημειώνει:

«Τα Ρωμέϊκα διατηρούν έναν εντυπωσιακό αριθμό γραμματικών γνωρισμάτων, τα οποία προσθέτουν ένα αρχαίο ελληνικό άρωμα στη δομή της διαλέκτου. Τα χαρακτηριστικά αυτά έχουν εξαφανισθεί τελείως από άλλες μοντέρνες παραλλαγές της σύγχρονης ελληνικής γλώσσας. Η χρήση του απαρεμφάτου έχει χαθεί σε όλες τις άλλες γνωστές ελληνικές διαλέκτους σήμερα. Π.χ. οι ομιλητές των νέων ελληνικών θα έλεγαν “Δεν μπορούσα να πάω” αντί “Δεν μπορούσα πηγαίνειν”. Αλλά στα Romeyka, όχι μόνο διατηρείται το απαρέμφατο, αλλά συναντάμε ιδιόρρυθμες απαρεμφατικές δομές, οι οποίες δεν έχουν παρατηρηθεί ποτέ, παρά μόνο στις λατινικές γλώσσες».

Γλώσσα κληρονομιάς

Μελέτες της γραμματικής της Romeyka έδειξαν ότι μοιράζεται εντυπωσιακό αριθμό ομοιοτήτων με τη δημώδη κοινή των ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων, η οποία ομιλούνταν κατά την ελληνική επιρροή σε όλη τη Μικρά Ασία μεταξύ του 4ου αιώνα. π.Χ. και του 4ου αιώνα μ.Χ.. Το λεξιλόγιο της Romeyka έχει επίσης πολλούς παραλληλισμούς με την αρχαία γλώσσα. Τα Ρωμέϊκα θεωρούνται περισσότερο γλώσσα κληρονομιάς παρά ομιλούμενη γλώσσα. Τα επαναλαμβανόμενα κύματα μετανάστευσης, η κυρίαρχη επιρροή της πλειονότητας στην Τουρκία και η απόλυτη απουσία της Romeyka από την κοινή γνώμη της χώρας, την έχουν τοποθετήσει στην παγκόσμια λίστα των υπό εξαφάνιση γλωσσών.

Η Δρ. Σιταρίδου επισημαίνει:

«Με μόλις 5000 άτομα να παραμένουν στη περιοχή, τα Ρωμέϊκα θεωρούνται περισσότερο μια γλώσσα κληρονομιάς, παρά μια ομιλούμενη γλώσσα. Με την εξαφάνισή της θα χαθεί μια μοναδική ευκαιρία να ξεκλειδώσουμε την εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας».

Οι ομιλητές της Romeyka

Οι χωρικοί που μιλούν Ρωμέϊκα, η οποία δεν έχει γραπτή μορφή, παρουσιάζουν άλλα σημάδια γεωγραφικής και πολιτισμικής απομόνωσης. Σπανίως παντρεύονται εκτός της κοινότητάς τους και παίζουν την παραδοσιακή τους μουσική με ειδικό όργανο, τη λύρα.

Οι ομιλητές της Romeyka σήμερα είναι ευσεβείς μουσουλμάνοι, που τους επιτράπηκε να παραμείνουν στην Τουρκία το 1923, με τη συνθήκη της Λωζάνης και την ανταλλαγή χριστιανικών και μουσουλμανικών πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.

Η μουσική τους είναι χαρακτηριστική και δεν μπορεί να μπερδευτεί με τίποτα άλλο. Είναι πραγματικά μοναδική για τους ομιλητές της Romeyka.

Ερμηνείες

Μια πιθανότητα είναι ότι οι σημερινοί ομιλητές της Romeyka είναι οι άμεσοι απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων που έζησαν στην ακτή της Μαύρης Θάλασσας για χιλιάδες χρόνια. Ισως από τον 6ο ή 7ο αιώνα π.Χ. όταν η περιοχή κατοικήθηκε για πρώτη φορά.

Αλλά είναι επίσης πιθανό, να πρόκειται για απογόνους γηγενών πληθυσμών ή φυλής μεταναστών, οι οποίοι ενθαρρύνθηκαν ή αναγκάστηκαν να μιλήσουν τη γλώσσα των αρχαίων ελλήνων εποίκων.

Το δημοσίευμα παραπέμπει διαπιστώσεις του Τούρκου περιηγητή Εβλιγιά Τσελεμπή (Evliya Gelebi) για την Παλαιομάνινα το 1668

Διαβάζοντας το δημοσίευμα αυτό θυμήθηκα ότι την ίδια λέξη, δηλαδή “ρωμέϊκα” χρησιμοποίησε και ο Τούρκος περιηγητής Εβλιγιά Τσελεμπή (Evliya Gelebi), ο οποίος επισκέφθηκε  τη Μάνη (Παλαιομάνινα) το 1668.  Συγκεκριμένα, στο βιβλίο του υπό τον τίτλο «Ταξίδι στην Ελλάδα» (Απόδοση Νίκος Χειλαδάκης, Εκδόσεις Εκάτη, 2010) στη σελίδα 211 αναφέρει τα εξής:

«Και το σουλτανικό φιρμάνι με το οποίο υποχρεωνόταν ο κασαμπάς να στείλει ραγιάδες και στρατιώτες στον ντισντάρη της Μάνης, το παραδώσαμε σ΄ ένα μουσουλμάνο αγρότη, που το σπίτι του ήταν πολύ μακριά από Ζεμπάν (Ζαπάντι). Σ΄ αυτουνού μείναμε τη νύχτα και το πρωί, αφού του δώσαμε τρακόσια γρόσια και αγοράσαμε ένα άλογό του, φύγαμε άρον, άρον…».

Δηλαδή, η Παλαιομάνινα ήταν την εποχή εκείνη ένας σημαντικός «κασαμπάς» (κωμόπολη), η οποία μάλιστα είχε ντισντάρη, δηλαδή φρούραρχο, διοικητή του φρουρίου!

Επίσης, στις σελίδες 213 και 214 γράφει τα εξής:
 
«Ο μπέης της Ινέμπαχτης (Ναυπάκτου)- αφού έκανε κουμάντο με τον υπασπιστή του- έδωσε τελικά στον καταπονημένο εμένα ένα πουγκί κι ένα άλογο. Και μ΄ έστειλε στον σερντάρη της Μάνης (αποκεί ψηλά θαύμασα όλα τα κονάκια του σαντζάκ».

Παρατηρούμε, λοιπόν, ότι και στο σημείο αυτό ο Τσελεμπή ονομάζει την πόλη της Παλαιομάνινας «Μάνη», η οποία μάλιστα είχε και «σερντάρη», δηλαδή τοπικό αρχηγό των γενιτσάρων, ενώ από εκεί ψηλά εκφράζει και τον θαυμασμό του για τα πολλά κονάκια του Σαντζάκ, του Νομού, τα οποία σίγουρα ανήκαν σε νομάδες, αφού τα κονάκια ήταν τα βασικό τους κατάλυμα. Άλλωστε, στην Παλαιομάνινα υπάρχει και το τοπωνύμιο «Παλιοκούνακα»!

Στη συνέχεια και στη σελίδα 222 του βιβλίου του, ο Τσελεμπή είναι πιο αποκαλυπτικός για την επίσκεψή του στην Παλαιομάνινα. Συγκεκριμένα, μετά την επίσκεψή του στο «Λαχόρ» (Αγρίνιο) αναφέρει τα εξής για τη «Μάνη»:

«Και αναχώρησα για να πάω στον ντισντάρη της Μάνης. Μόλις έφτασα εκεί, ο ταπεινότατος εγώ, με γέμισαν με δώρα. Κι αυτοί μιλούν ρωμέϊκα. Τα παλικάρια ντύνονται κατά τις νησιώτικες συνήθειες, με κόκκινα φέσια και κάπες. Οι πιο ώριμοι όμως φοράνε επιχρυσωμένα σαρίκια, λιπαντζέ – σαμούρ και-γενικά- ακριβά και μεγαλόπρεπα ρούχα. Το νερό τους είναι πηγαδίσιο, αλλά δροσερό. Η περιοχή παράγει ρύζι, λεμόνια, νεράντζια, μανταρίνια κι ελιές. Το κλίμα είναι πολύ εύκρατο. Ξαναγύρισα στο Λαχόρ βαδίζοντας για μισή ώρα σε μια πλαγιά κατάφυτη από αμπέλια…».

Από το απόσπασμα αυτό προκύπτει ότι ένας Τούρκος περιηγητής, ο οποίος επισκέφθηκε την Παλαιομάνινα το 1668, στην οποία, όπως καταδεικνύεται και από άλλες πηγές είχε συνεχή κατοίκηση από την Παλαιολιθική Εποχή, χρησιμοποιεί την ίδια λέξη για τη γλώσσα που μιλούσαν στην πόλη αυτή.  Αναφέρει ότι μιλούσαν ρωμέικη γλώσσα, που μερικοί ερμηνεύουν ότι μιλούσαν ελληνικά. Και η ερμηνεία αυτή επιβεβαιώνεται τώρα και από την κοινότητα των 5.000 κατοίκων που μιλούν “ρωμέϊκα” ακόμα στην Τουρκία.Υπενθυμίζω ότι οι Τούρκοι αποκαλούσαν τους κατοίκους Βυζαντινής Αυτοκρατορίας ως Ρουμ ή Ουρούμ, δηλαδή Ρωμαίους. Έτσι όμως, δηλαδή «Ριμένοι» αυτοαποκαλούνται και οι σημερινοί κάτοικοι – Βλάχοι της Παλαιομάνινας και των υπόλοιπων πέντε βλαχόφωνων χωριών της Ακαρνανίας!

Ριμένικο ιδίωμα και “ρωμέικα”

Η επισήμανση του δημοσιεύματος ότι στα “ρωμέϊκα”  της κοινότητας  που ζη στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας διατηρούν έναν εντυπωσιακό αριθμό γραμματικών γνωρισμάτων, τα οποία προσθέτουν ένα αρχαίο ελληνικό άρωμα στη δομή της διαλέκτου και ότι έχουν χαρακτηριστικά πού έχουν εξαφανισθεί τελείως από άλλες μοντέρνες παραλλαγές της σύγχρονης ελληνικής γλώσσας, παραπέμπει ευθέως και στη δομή της ριμένικου γλωσσικού των κατοίκων των έξι βλαχοχωριών της Ακαρνανίας, το οποίο, όπως αποκαλύπτω σε σχετικό βιβλίο μου έχει 4.500 μυκηναϊκές, ομηρικές, αρχαιοελληνικές, βυζαντινές και νεοελληνικές λέξεις. Μάλιστα, οι περισσότερες από τις μυκηναϊκές και ομηρικές αυτές λέξεις  δεν απαντώνται στον σημερινό ελληνικό λόγο, όπως και των “ρωμεϊκων” της Μαύρης Θάλασσας.Δηλαδή, στον ριμένικο λόγο υπάρχουν πολλές (δεκάδες, όπως ήδη αναφέρθηκε) ομηρικές λέξεις που δεν υπάρχουν στη … νεοελληνική, αλλά που χρησιμοποιούνταν αποκλειστικά στην αρχαία Ελλάδα από τους προγόνους των σημερινών Ελλήνων – Ριμένων, όπως για παράδειγμα, η λέξη “κηρύκου
”, δηλαδή, γκλίτσα, από το “κηρύκειον” του Ερμή, “'οϊα”, δηλαδή το ομηρικό πρόβατο, και εκατοντάδες ακόμα!
 
Επίσης, η κυριαρχία χιλιάδων μυκηναϊκών, ομηρικών, βυζαντινών και νεοελληνικών ριζών στον βλάχικο λόγο καταδεικνύει ότι η μόνη σχέση που υπάρχει μεταξύ της ελληνοβλάχικης λαλιάς  και  εκείνης των άλλων αλλογενών Βλάχων, δηλαδή  μη Ελλήνων,  κυρίως στη Βαλκανική,  είναι η χρήση λέξεων της δημώδους λατινικής. Γιατί, όπως τουλάχιστον γνωρίζω, στη διάλεκτο των αλλογενών Βλάχων της Βαλκανικής δεν υπάρχουν οι μυκηναϊκές και οι ομηρικές λέξεις που απαντώνται μόνο στον ριμένικο λόγο. Δηλαδή το ευρύτατο υπόβαθρο είναι αρχαιοελληνικό με ένα επίστρωμα από λέξεις της δημώδους λατινικής.

Υπενθυμίζω ότι ο αείμνηστος ΚωνσταντίνοςΝικολαϊδης  αναφέρει στην εισαγωγή του βιβλίου “Ετυμολογικόν Λεξικόν της Κουτσοβλαχικής” (1900) ότι αρίθμησε  συνολικά 6.657 «κουτσοβλαχικές» λέξεις. Από αυτές, όπως αναφέρει, οι 2.605 κατάγονται από τη λατινική, οι 3.460 από την ελληνική, 150 από την αλβανική, 185 από τη σλαβική, ενώ οι υπόλοιπες είναι κατασκευασμένες και άγνωστης καταγωγής. Ύστερα από 100 περίπου χρόνια, από τη δική μου καταγραφή προκύπτει ότι (μέχρι στιγμής τουλάχιστον)  στον ελληνοβλάχικο λόγο υπάρχουν συνολικά  4. 087 λέξεις, δηλαδή πάνω από 600 περισσότερες από όσες είχε καταγράψει ο Νικολαϊδης! Είναι εκπληκτική η διαπίστωση ότι από 4.087 αυτές ελληνικές λέξεις στον ελληνοβλάχικο λόγο,  οι 487 είναι ομηρικές , οι 273 αρχαιοελληνικές,  52  μυκηναϊκές  και δέκα βυζαντινές.

Το Βήμα της Αιγιάλειας
Author: Το Βήμα της Αιγιάλειας
Ανεξάρτητη eφημεριδα άποψης.

BLOG COMMENTS POWERED BY DISQUS